Natura potrafi być bardzo kreatywna.
Znaczenie słowa kreatywność zawęziliśmy do wąskiej dziedziny pracy artystów – malarzy, muzyków, poetów, rzeźbiarzy, ewentualnie fotografów, architektów lub pracowników agencji reklamowych. Przedstawiciele innych zawodów mają obejść się smakiem, bo z jakiegoś powodu nie nazywamy kreatywną pracy programisty, kierowcy, prawnika, sklepikarza czy na przykład sprzątaczki.
Tymczasem okazuje się, że kreatywni możemy być robiąc cokolwiek. Nie chodzi o sztukę, ale o pewną postawę, podejście do tego, co robimy:
Kreatywność nie wiąże się z żadną konkretną dziedziną, z malarstwem, poezją, tańcem, śpiewaniem – nie jest związana z niczym konkretnym. Wszystko może być kreatywne, to ty musisz wprowadzić tę jakość do swojej działalności.
– Osho, Kreatywność.
Według słownika synonimów, kreatywność to m.in. pomysłowość, odkrywczość, inwencja, inicjatywa, świeżość, śmiałość, innowacyjność i eksperymentatorstwo.
Jeśli wydaje Ci się, że nie potrafisz być kreatywny, przypomnij sobie swoje lata dzieciństwa. Dzieci nie mają żadnych oporów przed dawaniem upustu swojej kreatywności. Nie znają ambicji, strachu przed popełnieniem błędu i społecznych konwenansów, dlatego wszystko co robią, robią z brawurą i pełnym oddaniem.
na podstawie książki Osho, pt. Kreatywność. Uwolnij swą wewnętrzną moc.
Skoro wszyscy byliśmy kiedyś dziećmi i potrafiliśmy bez zahamowań tworzyć, to znaczy, że dalej tkwi w nas ten potencjał. Po prostu musimy odkopać go spod wielu warstw nieprawdziwych przekonań. Oto 5 przeszkód, które blokują Cię przed twórczym działaniem w życiu, sztuce i biznesie:
1. Nadwrażliwość
Nadwrażliwość to nic innego jak nasze ego – „ja”, które sami sobie zaprojektowaliśmy. Kiedy przedstawiamy się innym, myślimy o swoich porażkach lub sukcesach albo boimy się o nasz wizerunek, mamy przed oczami właśnie to wtórnie wykreowane przez nas samych „ja” (w końcu prawdziwe „ja” nie jest tak czułe i nie można go tak prosto dotknąć 😉 ).
Ego to zamknięcie się w pudełku etykiet i sądów i ciągłe zabieganie o takie opinie innych, które zgodne będą z etykietami, które sami sobie nadaliśmy. To ciągły konflikt, wymagający walki o zachowanie twarzy.
Tworząc swoje idealne „ja”, upieramy się, że zawsze postępujemy szlachetnie, mądrze, właściwie. A jeśli już się mylimy, nie bierzemy za to odpowiedzialności, bo przecież winowajca zawsze jest na zewnątrz – jest nim zły los, struktura społeczna lub system ekonomiczny, nieodpowiednie wychowanie przez rodziców, brak miłości i akceptacji, przeszłość, karma, brak możliwości, nieżyczliwość innych. Ostatecznie po prostu grzeszna natura człowieka, ale na pewno nie my! 😉
Tak wielu rzeczom musimy więc rzucić rękawicę, by nie przyznać, że coś w tym naszym „ja” zgrzytnęło. Nawet jeśli jest to wizerunek, który mamy tylko sami przed sobą.
Pielęgnując swoje ego, pielęgnujemy naszą zależność od czynników zewnętrznych. Boimy się, że w końcu zostaniemy zdemaskowani. I ten strach nas paraliżuje, także w tworzeniu, sprawia, że faktycznie popełniamy mnóstwo błędów, zupełnie tak, jakby ktoś patrzył nam na ręce.
Przeciwieństwem ego jest świadomość. Kiedy zauważymy swoje ego, staniemy się wolni od obaw, otwarci na to, co przynosi nam wena. Nie musimy kwestionować każdego ruchu. Pojawia się pewność w tworzeniu. To kreatywne tworzenie bez natarczywych myśli w głowie. Wtedy właśnie powstają najlepsze dzieła.
2. Perfekcjonizm
Perfekcjonizm to typowy paradoks: chcąc być perfekcyjni, nigdy tacy nie będziemy, bo zbyt zajmuje nas przyszłość: dążenie do bycia perfekcyjnym. Nie podoba nam się jacy jesteśmy tu i teraz, a jak można być kreatywnym, nie lubiąc siebie?
Zamiast oddać się działaniu, ciągle podważamy każdy swój ruch: Może powinienem zrobić to inaczej, a może jednak jest dobrze? A może jednak nie? A może zacznę od początku… czy ja w ogóle się do tego nadaję? Boimy się najczarniejszego scenariusza, to jest że… (uwaga, straszne) popełnimy błąd! (Uf, chwile grozy już za nami). I może jeszcze ten błąd ktoś nam wytknie (a jednak nie 😉 ). Pokaże: o tu, tu. Brzydko. Są lepsi. Niedoskonale. Pała.
Pojawia się staranie, a starając się, nie jesteśmy w stanie działać naturalnie, w zgodzie ze sobą, kreatywnie, świeżo. Możemy tylko odtwarzać pewne konwencje, ale nie stworzymy nic nowego.
Rzeczy doskonałe nie powstają z wysiłkiem. Powstają, kiedy wysiłek odłożymy na bok i pozwolimy sobie na zapomnienie o perfekcjonizmie. Kiedy nie myślimy o oczekiwaniach innych, o rachunkach do zapłacenia, o naszych własnych kryteriach jakości i po prostu czujemy flow.
3. Intelekt
Spoko, nie chodzi o to, że rozum jest zły i trzeba wyrzucić go do śmieci. Wystarczy, że czasem odłożysz go na półkę. Intelekt to w końcu narzędzie jak każde inne.
Dzięki intelektowi jesteśmy w stanie wyszukiwać dane, korzystać z naszej wiedzy, gromadzić, analizować, przetwarzać. Potrafimy myśleć logicznie. Możemy na przykład przestudiować słowo po słowie najlepsze powieści Stephena Kinga, opanować do perfekcji technikę malarską Van Gogha i rozłożyć na czynniki pierwsze dzieła Chopina.
Ale czy to znaczy, że napiszemy drugie Lśnienie, namalujemy drugą Gwieździstą Noc, skomponujemy drugi Nokturn f-moll? Ok, najlepsi, najzdolniejsi w końcu napiszą drugie Lśnienie, namalują drugą Gwieździstą Noc, skomponują drugi Nokturn f-moll. Ale czy widzisz tragizm tej sytuacji? Tak czy inaczej dalej będzie to TYLKO drugie Lśnienie, druga Gwieździsta noc i drugi Nokturn f-moll. Kopistów nie ceni się tak samo, jak wirtuozów, przykro mi.
To będzie odtwórcze, niekreatywne. Intelekt nie jest w stanie stworzyć arcydzieła, bo nie będzie w nim żadnego pierwiastka świeżości. Szekspir, Tołstoj, Picasso, Van Gogh, Mozart, Beethoven – żaden z nich nie nauczył się tworzenia na uniwersytecie czy w szkole. Żadna szkoła nie mogła ich tego nauczać, bo powołali do życia coś zupełnie nowego. Nie mieli ani gotowych ram, w które chcieli się wpasować ani konkretnego przepisu, proporcji, które należałoby odtworzyć.
Kiedy studiowałam filologię polską, na któryś z naszych pierwszych wykładów wszedł dziekan. I powiedział zdanie, które pamiętam do dziś: Nie możemy nauczyć Was, jak stać się pisarzami. Możemy Was tylko nauczyć jak zostać krytykami.
Na drugim biegunie, w stosunku do intelektu, leży inteligencja. Inteligencja jest żywa, rozwija się tylko w zetknięciu z nieznanym.
Aby pobudzić inteligencję, nie potrzebujesz więcej informacji, potrzebujesz więcej medytacji.
– Osho, Kreatywność.
Jeśli chcesz działać kreatywnie, to, co już wiesz, wszystkie zasady kompozycji, wszystkie reguły musisz odłożyć na półkę. W zamian, z pustki, która zostanie, możesz zrobić dosłownie wszystko.
4. Przekonania
Żebyśmy się dobrze zrozumieli: nie mówimy tu o fundamentach naszego światopoglądu. Te przekonania są zwykle przez nas dobrze przemyślane i wiemy dlaczego się ich trzymamy. Mam tu na myśli raczej pewne utarte poglądy, mniemanie o czymś, przeświadczenie. Także przekonania, które zaszczepili nam w dzieciństwie rodzice, szkoła, autorytety.
To ograniczenia, które sami, na własne życzenie, sobie stawiamy. Jasne, ułatwiają życie i dzięki nim jesteś w stanie szybko podejmować codzienne decyzje, ale zamykają mnóstwo drzwi. Dobrze, że nie zawsze jesteśmy w pełni uważni – inaczej mogłabym nigdy nie odkryć przepysznej herbaty po izraelsku, podawanej w mojej ulubionej knajpie, bo nie lubię mięty. 😉
Tworząc, też ulegamy takim przekonaniom. Ile razy mówi nam się, że tego czy owego tak się nie robi. Dlaczego? Bo nikt inny wcześniej tak tego nie robił?
W sieci, w książkach, na szkoleniach pełno jest rad, jak prowadzić swój biznes. Wystarczy się ich trzymać, by „odnieść sukces” (patrz: Intelekt). Tymczasem to nic innego jak przekonania, zamykające nam drzwi!
Kiedy trzymamy się przekonań, wierzymy że rzeczywistość wygląda dokładnie tak, jak mamy ją zarysowaną w projekcji naszego umysłu, jak w podręczniku. Tymczasem rzeczywistość jest dynamiczna! Ona się zmienia, jest w ruchu i nic nie jest jasne, stałe. Świat się zmienia i zmieniają się realia, na przykład prowadzenia biznesu. Zmiana dokonuje się przez ludzi, którzy nie ulegają takim masowym projekcjom.
Nie poddając się przekonaniom, otwieramy się na doświadczanie. Sprawdzamy wszystko na własnej skórze. Oczywiście możemy się sparzyć, ale jest szansa że dotrzemy tam, gdzie nie dotarł nikt przed nami.
Mówi się na przykład, że żeby odnieść sukces w biznesie, należy zająć się jedną dziedziną i konsekwentnie się w niej doskonalić. Richard Branson jest totalnym zaprzeczeniem tej tezy, a jednocześnie jednym z najprężniej działających (i, mam wrażenie, najszczęśliwszych) przedsiębiorców świata.
5. Dążenie do uznania
Od dzieciństwa przyzwyczaja się ludzi, że pochwała jest najlepszą nagrodą. Dla dziecka, aprobata lub jej brak w oczach rodzica lub pani w przedszkolu, staje się być albo nie być. Uczymy się więc od małego, że to o aprobatę powinniśmy zabiegać. Nie o to, byśmy sami czuli się dobrze, robili to, co chcemy i jak chcemy, ale tak, aby otrzymać pochwałę, akceptację.
W pewnym sensie to zrozumiałe – należy nagradzać pewne zachowania, by nauczyć dzieci funkcjonowania w społeczeństwie, w pewnej konwencji, która jest potrzebna. Jednak czasem dążenie do pozytywnego feedbacku pozostaje nadrzędnym celem w dorosłym życiu. Czy nie cenimy opinii innych wyżej od naszej własnej?
Ten problem mnie dotyczy, bo negatywny feedback od klientów jest dla mnie zawsze dużym rozczarowaniem – zwłaszcza kiedy wiem, naprawdę wiem, że zrobiliśmy świetną robotę, a negatywna opinia klienta nie jest związana z warunkami umowy. Tak się zdarza. Jeśli cenimy swoją pracę bardziej niż uznanie za nią, przejdziemy nad tym do porządku dziennego – ot, trudno, zdarza się, przecież opinia na temat rzeczywistości nie zmienia rzeczywistości.
Pracując z myślą o uznaniu (feedbacku klienta, reakcji znajomych na to, co robimy, komentarzach czytelników pod wpisem, recenzji swojej książki, etc.), pracujemy myśląc o przyszłości. A jeśli jesteśmy w przyszłości, nie jesteśmy w stanie oddać się temu, co robimy. W ten sposób włączamy wszystko, o czym pisałam wyżej: ego, perfekcjonizm, intelektualne podejście do tworzenia, przekonania.
Problem z uznaniem i szeroko pojętą „sławą” jest wielowymiarowy. Naturalnie, kiedy już świat (lub choćby nasze podwórko) o nas wie, bardziej boimy się porażki. Musimy też mierzyć się sami ze sobą (dlatego nie uważam, żeby wieczne porównywanie się do samego siebie z przeszłości było zbyt zdrowe). Jeśli uda nam się stworzyć w jakiejś dziedzinie arcydzieło, presja towarzysząca kolejnemu wytworowi będzie dwa razy większa. Właśnie dlatego tak wielu świetnie debiutujących muzyków długo wstrzymuje się z wydaniem drugiej płyty. Cóż, muszą mierzyć się z samymi sobą, mając na koncie tak zwane „arcydzieło”. A wtedy przecież tworzyli je bez presji sławy!
Być może dlatego niektórzy z twórców nie przyjmują nagród za swoje osiągnięcia. Jean Paul Sartre odmawiając przyjęcia Nagrody Nobla, powiedział:
Otrzymałem wystarczającą nagrodę, pisząc moje dzieło. Nagroda Nobla niczego nie doda – wręcz przeciwnie, ściągnie mnie w dół.
– słowa Jeana Paula Sartre’a, przywołane w książce Kreatywność, Osho.
Czy jeszcze coś Cię ogranicza? Do dzieła! 🙂
Inne wpisy, które mogą Cię zainteresować:
Jeśli chcesz zaglądać na Zenblog częściej, zapraszam do obserwowania bloga w serwisie Bloglovin’ i na Facebooku.